Ken U Zelve

Ken u zelve is een beroemde kreet die we associëren met de Oude Grieken (het Orakel van Delphi en Socrates). Socrates spoorde zijn tijdgenoten aan op zoek te gaan naar waarden en principes die voor henzelf belangrijk waren (in plaats van volgens een dogma of religie te leven). Dit liep niet zo goed af voor Socrates…

Zoals met alles zijn er heel veel verschillende manieren om Ken u zelve te interpreteren. Veel filosofische, spirituele en religieuze stromingen zijn er mee aan de haal gegaan.

Bij de oude Egyptenaren nam dit adagium al een belangrijke plaats in. Zij zagen het goddelijke in de mens en er zijn een aantal spreuken en gezegden bewaard gebleven die erop neer komen dat wanneer je jezelf kent, je het “goddelijke” vindt: “Het hemelse koninkrijk zit in jezelf, en degene die zichzelf kent zal het vinden” of “Je lichaam is het huis van de goden, wie zichzelf kent leert ook de goden kennen“

Alhoewel het in de christelijke bijbel waarschijnlijk hetzelfde had moeten betekenen, interpreteren de christenen het heden ten dage natuurlijk weer zo, dat je moet doen wat god – die in dit geval buiten de mens staat – zegt: “Wanneer men God niet kent of erkent ontstaat daardoor het kwade: “En daar zij het verwerpelijk achtten God te erkennen, heeft God hen overgegeven aan een verwerpelijk denken om te doen wat niet betaamt: vervuld van allerlei onrechtvaardigheid, boosheid, hebzucht en slechtheid, vol nijd, moord, twist, list en kwaadaardigheid; oorblazers, lasteraars, haters van God, verwatenen, overmoedigen, grootsprekers, vindingrijk in het kwaad, hun ouders ongehoorzaam; onverstandig, onbestendig, zonder hart of barmhartigheid. Door Gods woord leert men zichzelf kennen, en van Gods Geest ontvangt men de kracht om te veranderen naar Gods beeld…” (Rom. 1:28-31)

Je zelf kennen doe je volgens de uitleg van hedendaagse predikers door constant te toetsen of je nog wel een rotsvast geloof hebt (in jezus, de bijbel, god enz.) : “Onderzoekt uzelf, beveelt de apostel Paulus, of u wel in het geloof zijt, of Christus in u is” (2 Kor. 13:5).

Ook in de andere patriarchale wereldreligies zie je deze uitleg van “ken u zelve”; In de Islam is het de introspectie die noodzakelijk is om te voorkomen dat je in de voetsporen van de Duivel gaat lopen. Want ondanks dat de mens een vrije wil heeft, is hij de dienaar of slaaf van Allah en het zich niet onderwerpen aan zijn wil is gelijk aan het kwaad (van de Duivel). Eerlijk naar jezelf kijken of er niet iets van het kwaad in jou zit wordt daarom aangeraden.

De Romeinen hadden de term “Temet Nosce” dat ook letterlijk “ken jezelf”betekent. In de film “The Matrix” is het natuurlijk heel toepasselijk; De Romeinse spreuk komt zelfs letterlijk in beeld wanneer Neo door Morpheus naar een “orakel” wordt verwezen en die legt het in de film uit als een soort intuïtief weten.

De Duitse filosoof Hegel (1770 – 1831) beschouwde zelfkennis als absolute kennis, als “de waarheid”; Niet dat hij dacht dat je alles kunt weten door jezelf te kennen. En het is ook niet dat het hier gaat om het kennen van je goede en slechte eigenschappen. Hegel was ten eerste van mening dat de waarheid alleen door het intellect (de geest) kon worden ontdekt, en niet uit alleen waarnemingen of feiten. In het verlengde hiervan meende Hegel dat absolute kennis besloten lag in de wereld van de ideeën. Dit lijkt hetzelfde (spirituele ervarings-) standpunt van Plato te zijn, maar Hegel ging de andere kant op: naar die van de logica en de dialectiek.

Freud en (voornamelijk) Jung beschouwden het kennen van jezelf als het onderscheid kunnen maken tussen je Ego en je Zelf (of je “ziel”). Je maakt jezelf los van je Ego en het collectieve (on)bewuste om het vervolgens weer samen (proberen) te laten vallen.

De Vrijmetselaars hebben ook als motto “Ken jezelf”. Hier heeft het beklimmen van “jacob’s ladder” (dat overigens ook in de bijbel voorkomt) een esoterische maar ook praktische betekenis: het ontplooien van jezelf en het gebruik maken van je mogelijkheden en talenten.

Er zijn vast nog heel veel meer interessante voorbeelden te vinden, maar hier gaat het over Tarot. Maar wat kun je met het motto “ken jezelf” in de Tarot? Tja, ook ALLES. Want ook met de Tarot kun je elke kant op die je maar wil. Daarom is de Tarot ook zo leuk!

Vaak vinden mensen het leuk als je ze aan de hand van een kaart iets vertelt over henzelf dat ze herkennen. Want dan “klopt” het en is het bewijs dat de Tarot “werkt”. Maar het is juist zo leuk om iets te horen dat je nog niet weet, of het nu “positief” of “negatief” is. Het gaat er niet eens om of het waar is, want anders dan Hegel geloof ik niet in zo iets als “absolute waarheid”. Maar wanneer je iets verrassends te horen krijgt en je gaat ermee aan de slag (je kijkt eerlijk naar jezelf en probeert erachter te komen of het past of niet) dan heb je ongeacht de conclusie al een stap verder gezet in het kennen van jezelf. Het is het proces dat waardevol is en nog niet eens zoveel de uitkomst.

Alhoewel veel mensen de Tarot associëren met spiritualiteit, zie ik altijd weer veel in de kaarten terug van de Humanistische levenskunst. Het feit dat het des Mensch is om alles te willen verklaren en overal betekenis aan te willen geven, dat men probeert om wijsheid, kennis en geestelijke verlichting te zoeken op allerlei plekken, maakt dat we meestal vergeten naar ons zelf te kijken. En dat is nu juist waar de Tarot naar mijn mening voor is gemaakt!

Tijdens consulten komen mensen vaak met een vraag. Ze willen weten of hun partner vreemd gaat, of ze ander werk zullen krijgen, wat anderen van hen denken, hoe lang hun relatie nog stand zal houden, wat er zal gebeuren in de nabije toekomst, wat de zin van het leven is, hoe iets is ontstaan of hoe iets kan verdwijnen (vooral dat laatste ha ha). Hoe snel en makkelijk het is om vragen op die manier te formuleren, hoe moeilijk het is en hoe langzaam het gaat om een vraag te bepalen waarin je zelf een rol speelt. De analyse van de situatie is meestal haarscherp alsmede de rol die anderen spelen. Maar het komt niet in ons op om te vragen: “Wat wil ik?” “Wat voel ik?” “Wat denk ik?” En bovenal: “Wat kan ik doen?”

“Essay on Man” van Alexander Pope is een heel toepasselijk “Tarot gedicht”. Het is heel lang en zit vol met “Tarot wijsheden”. Je kunt deel I en deel II lezen op verschillende poetry sites. Er zijn heel veel analyses van gemaakt en iedereen kijkt er anders naar. Ik heb nog geen Tarot analyse van het werk kunnen vinden, dus misschien waag ik het er in de toekomst ook eens op…

Know then thyself, presume not God to scan; 

The proper study of mankind is man. 

Plac’d on this isthmus of a middle state, 

A being darkly wise, and rudely great: 

With too much knowledge for the sceptic side, 

With too much weakness for the stoic’s pride, 

He hangs between; in doubt to act, or rest; 

In doubt to deem himself a god, or beast; 

In doubt his mind or body to prefer; 

Born but to die, and reas’ning but to err; 

Alike in ignorance, his reason such, 

Whether he thinks too little, or too much: 

Chaos of thought and passion, all confus’d; 

Still by himself abus’d, or disabus’d; 

Created half to rise, and half to fall; 

Great lord of all things, yet a prey to all; 

Sole judge of truth, in endless error hurl’d: 

The glory, jest, and riddle of the world!

Go, wondrous creature! mount where science guides, 

Go, measure earth, weigh air, and state the tides; 

Instruct the planets in what orbs to run, 

Correct old time, and regulate the sun; 

Go, soar with Plato to th’ empyreal sphere, 

To the first good, first perfect, and first fair; 

Or tread the mazy round his follow’rs trod, 

And quitting sense call imitating God; 

As Eastern priests in giddy circles run, 

And turn their heads to imitate the sun. 

Go, teach Eternal Wisdom how to rule— 

Then drop into thyself, and be a fool!