Laatst dook Bekers 9 op tijdens een legging die iemand deed op de Dag van de Aarde (De ubuntu legging die ik had gedeeld via Instagram). Niet bepaald een kaart waar het universum je met spiritueel vuurwerk om de oren slaat. Een man op een bankje, armen voldaan over elkaar, kijkt de wereld in met een blik van “kijk mij eens goed zitten”. Achter hem: negen keurig uitgestalde bekers. Rood gezicht, stevige buik, open jas. Je hoeft geen waarzegger te zijn om te denken: die heeft er zin in.
Deze kaart krijgt dan ook vaak de stempel ‘oppervlakkige tevredenheid’. Of erger: zelfgenoegzaamheid. En toegegeven, in onze cultuur is het not done om zó blij met jezelf te zijn. Want echte spiritualiteit, zo lijkt de onderliggende boodschap, moet lijden, diepgang en een flinke dosis introspectie bevatten. Liever een gekwelde ziener dan een tevreden levensgenieter zo is het new age devies.
Toch klopt dat beeld niet volledig. Bekers 9 is een kaart die juist laat zien hoe het voelt als dingen ‘gewoon lekker gaan’. Je zit goed in je vel, je geniet van het leven, je hebt je zaken op orde. En dat gevoel – al is het werelds – is óók waardevol. De Tarot is immers niet alleen een spiritueel instrument, maar ook een afspiegeling van het dagelijks leven. En dat leven speelt zich, voor de meeste mensen, toch echt vooral af op aarde.
Het idee dat ‘echte’ vreugde alleen buiten het materiële leven gevonden kan worden, lijkt eerder te komen uit onze christelijke cultuurgeschiedenis (of moet ik zeggen: collectief christelijk trauma?) – waarin geluk pas echt is als het zich in de hemel bevindt en waar het leven slechts een voorbereiding voor de dood is.
Maar in de tijd dat de Tarot ontstond (renaissance-Italië), waren het de Griekse filosofen die populair waren. En die waren juist bezig met mens-zijn op aarde. Een bekende definitie van filosofie (van Joep Dohmen) luidt immers :
“Een samenhang van denken en leven, leven en denken. Eet als een mens, drink als een mens, neem deel aan het sociale leven, leer met hoon en smaad omgaan en duld andere mensen.” Niet zweverig, maar aards en toepasbaar.
In de Toth Tarot is deze kaart ‘vreugde’ (Happyness). Bij Eteilla is de betekenis ‘Succes’ en de omgekeerde kaart ‘Zakelijk Succes’. Het kan dus gewoon een plezierige kaart zijn ha ha.
Shakespeare en Bekers 9
Volgens tarotonderzoekers Marcus Katz en Tali Goodwin heeft Pamela Colman Smith, de kunstenaar van het Rider-Waite-Smith-deck, voor deze afbeelding haar inspiratie gehaald uit Sir John Falstaff, het iconische personage uit Shakespeares Henry IV. In hun boek Secrets of the Waite-Smith Tarot stellen ze dit met grote zekerheid – al geven ze er geen hard bewijs bij. De duiding van de kaart is bovendien gebaseerd op Book T, het geheime instructieboek voor Golden Dawn-leden. Geschreven door Samuel Liddell MacGregor Mathers. Het boek is gebaseerd op een mysterieus document dat William Wynn Westcott (ook 1 van de oprichters van de Golden Dawn) in handen zou hebben gekregen – het zogeheten Cipher Manuscript. Heel toevallig bevatte dit manuscript ook allerlei tips over hoe een esoterische orde op te richten. Iets dat hij dan ook heeft gedaan 😊. Achteraf werd bekend dat het Cipher Manuscript door Westcott zelf is gefabriceerd. Wat niet direct betekent dat de inhoud daardoor waardeloos is, maar wel dat een gezonde dosis scepsis bij de hand moet worden gehouden.
Falstaff: fictie met een historische knipoog
En wie was die Falstaff dan? In de vroege versies van Henry IV noemde Shakespeare hem Sir John Oldcastle, naar een echte vijftiende-eeuwse ridder. Probleem: Oldcastle’s adellijke nakomelingen waren not amused. Shakespeare werd vriendelijk doch dringend verzocht de naam te wijzigen. Zo werd het Falstaff – vermoedelijk een knipoog naar Sir John Fastolf, een ridder uit de Honderdjarige Oorlog met dubieuze reputatie.
De naam “Falstaff” klinkt bovendien als een woordgrap: “false staff” – een valse steunpilaar. Treffend, want Falstaff is allesbehalve een held. Hij is een lafaard, een fantast, een leugenaar en een bedrieger. Maar ook: geestig, levendig, charmant en onweerstaanbaar menselijk. Zijn charme zit in zijn imperfectie. In zijn grootse levenslust én zijn tragische zelfbedrog.
Hij is beste vriend, mentor en de drinkebroer van prins Hal, die later koning wordt (Henry V). Prins Hal en Falstaff zijn onafscheidelijk en hun vriendschap lijkt hecht – tot Hal hem laat vallen zodra de kroon op zijn hoofd rust. Falstaff wordt afgeserveerd als een jeugdige dwaasheid die geen plaats heeft in het volwassen koningschap. Het kinderlijke geloof in vriendschap dat Falstaff had spat uiteen. En daarmee zien we ook het risico van Bekers 9: denken dat je je bestemming al bereikt hebt, terwijl er daarna opnieuw iets begint, dat een andere bocht kan gaan nemen….
Falstaff is eigenlijk de eerste ‘antiheld’ van de literatuur. En antihelden zijn geliefd, omdat ze eeeehhh menselijk zijn? Door de eeuwen heen is Falstaff uitgegroeid tot een cultureel icoon. Zijn naam siert operatitels (Verdi’s Falstaff, 1893), hij verschijnt in films, stripverhalen en zelfs biermerken. In veel opvoeringen wordt hij afgebeeld met een reusachtige pul bier in de hand, klaar om een toast uit te brengen op de waanzin van het leven.
Koningin Elizabeth was in in elk geval zo enthousiast over dit personage, dat ze Shakespeare vroeg om hem zijn eigen ‘serie’ (toneelstuk) te geven. En zo geschiedde: The Merry Wives of Windsor, een klucht waarin Falstaff de hoofdrol speelt en aan de grond zit (zowel financieel als geestelijk) en hij rijke vrouwen probeert te verleiden – met desastreus (en hilarisch) resultaat – was echt compleet anders dan het gebruikelijke oeuvre van Shakespeare.
Verwachting, genot en een beetje pijn
De ‘diepere laag’ van Tarotkaart bekers negen ligt naar mijn mening dan ook niet in de bekers zelf, maar in de verwachting of het geloof (in magie, het goede, positiviteit, dat altijd alles hetzelfde blijft…) . Alles gaat goed, het zonnetje schijnt. Je zit vol hoop, blijdschap en anticipatie. Zoals je je kunt voelen wanneer je net gehoord hebt dat er iets moois op je afkomt. Maar zoals bij Falstaff: als de klap komt, is die ook extra hard. Je gelooft in het goede, maar de wereld blijkt ingewikkelder.
Toch betekent dat niet dat we die vreugde moeten wantrouwen. De negen is een getal van afronding, van vervolmaking. Gewoon blij zijn, zonder dat het diep of dramatisch is, ís al een kunst op zich. Misschien zelfs een spirituele prestatie.
Lang leve Falstaff. Lang leve Bekers 9. En waarom ook niet: schenk nog eens bij.