Zeno was de grondlegger van de Stoïcijnse leer. De Stoïcijnen zijn “beroemd” geworden omdat ze in staat zijn onder de meest hachelijke omstandigheden kalm en onverstoorbaar te blijven. Ze zijn de geschiedenis ingegaan als saaie, emotieloze, passieloze mensen waar “niks in zit”. Maar hoe anders is het beeld dat je krijgt als je je verdiept in de levenskunst van de Stoa!
De Stoïcijn is namelijk niet saai maar wijs. Hij is wijs geworden doordat hij redelijk en waakzaam is, maar bovenal doordat hij veel aandacht aan zichzelf besteedt. “Leef Bewust” is het motto van de Stoïcijnen.
Het leven is niet makkelijk en volgens de Stoïcijnen gebeuren er veel dingen waar wij als mens geen invloed op hebben. Het lot bepaalt en we kunnen alleen maar kiezen hoe we met de dingen die ons overkomen omgaan. De reden dat er veel mensen ongelukkig zijn, is volgens de Stoïcijnen dat we zelf denken dat we de touwtjes in handen hebben. Met andere woorden: we overschatten ons zelf en de invloed die we hebben op de oorzaken die het lot bepalen.
Gelukkig is er wel een hulpmiddel om goed door het leven te kunnen navigeren: je innerlijke kompas. Wanneer je je terugtrekt in jezelf, tevreden bent met je zelf en niets doet wat je niet zelf verkiest dan ben je onoverwinnelijk. De wereld, de kosmos en de natuur vormen een goddelijke, organische samenhang. Alles is met elkaar en met zichzelf verbonden. Wanneer je leeft in overeenstemming met de natuur leef je in harmonie met het universum. De stoïcijnen noemen dit “een redelijk leven”.
Maar hoe kun je dan zo’n “redelijk leven” leiden? Het antwoord van de stoïcijnen is: door de aandacht te richten op jezelf. Door je voortdurend bewust te zijn van je intenties (zijn deze zuiver?) en te aanvaarden wat het lot je toebedeeld heeft, leef je dichtbij jezelf en de universele natuur. De redelijkheid zit hem in dat je onderscheid kunt maken in waar je wel invloed op hebt en waar niet. Wanneer je leert onverschillig te zijn tegenover datgene dat je toch niet kunt veranderen en je energie besteedt aan dingen waar je wel invloed op hebt dan ben je voorbereid om met “slechte” dingen om te gaan. Het zijn volgens de stoïcijnen niet de slechte dingen zelf die je van streek maken, maar de denkbeelden die je erover hebt.
Tevreden zijn met jezelf betekent dat je autonoom en zo min mogelijk afhankelijk bent. Dit is de reden dat de Stoa principieel kritisch stond tegenover emoties en passies. Deze bedreigen de redelijkheid en daarmee ook de je (innerlijke) vrijheid en onafhankelijkheid. Emoties zijn meestal het gevolg van foute oordelen en de toestand van gemoedsrust is een toestand zonder emoties. De Stoïcijnen stellen dus dat “apathisch zijn” een vorm van innerlijke rijkheid is!
Ondanks een soort “aardse” blik (rede, dichtbij de natuur staan) heeft de stoïcijnse levenskunst een bijzonder spiritueel karakter; De Stoïcijnen geloofden dat we in een bezield universum leven en dat in elke mens een goddelijke vonk zit.. Alle mensen zijn met elkaar verbonden en we zijn in wezen allemaal broers en zusters. Hiermee was Zeno 1 van de belangrijkste tegenstanders van Epicurus. De Stoa heeft ook een heel humaan karakter in die zin dat men vond dat elk mens recht heeft op een gelijke en menswaardige behandeling.
Ik moest hier als eerste denken aan X Het Rad van Fortuin van Waite. “Neem de touwtjes van je leven zelf in handen”…. Er zit natuurlijk ook een andere “kant” aan deze kaart, namelijk dat je ook TE veel de regie in eigen handen kan willen houden.
Het varen op je innerlijke kompas is natuurlijk de kluizenaar! Jezelf niet voor de gek houden en verstandig beslissen: Gerechtigheid!. Het eerlijk en objectief naar jezelf kijken (jezelf niet overschatten): Het Oordeel! Na het instorten van je wereld (de Toren) weer opkrabbelen en dicht bij jezelf blijven omdat je beseft dat je goed bent zoals je bent (de Ster). Niet over je eigen grenzen heen gaan maar tevreden zijn en plezier hebben is de Zon. Het temmen van je “instincten/ passies” is Kracht…
Omdat ik bij het lezen over de Stoa letterlijk had genomen dat emoties en passies geen plaats hadden in deze levenskunst dacht ik in de eerste instantie niet aan de bekers en de staven. Maar eigenlijk zit er juist heel veel Stoïcijns advies in deze Tarotkaarten; Je moet dan alleen naar een iets minder “gangbare” kant kijken, de “aardse” en minder “halleluja” kant. Het gaat er in de Stoa om hoe je met dingen (ook je emoties en passies) omgaat. De 4 van kelken stelt de vraag of je ontevreden bent met wat je hebt. De 5 van kelken is een “Stoa advies” in de zin dat het niet het slechte is wat je is overkomen wat jou ongelukkig maakt, maar het feit dat je alleen dat nare gevoel toelaat en je erop focust. De 7 van kelken nodigt je uit om na te denken of de dingen waarvan jij denkt dat ze je gelukkig maken dat wel echt doen. De 8 van kelken draagt de boodschap uit om te zorgen dat (negatieve) gevoelens geen “macht” over je hebben. De koning van de kelken beheerst zijn gevoel en is daardoor flexibel.
De 9 van staven gaat over het kunnen verwerken van tegenslagen en de 10 van staven drukt uit dat je met teveel willen tegen een burn out aan kunt lopen.
Van de Pentakels kan ik uit mijn hoofd ook al van een aantal kaarten de Stoïcijnse waarden uit mijn mouw schudden: Bewust kiezen en met de flow kunnen meegaan (munten 2), kunnen omgaan met tegenslagen (munten 5), genieten van de goede dingen die je krijgt (munten 6) onafhankelijk zijn en tevreden zijn met jezelf (munten 9) en de kans dat je je bezittingen ook kwijt kunt raken (10 van munten)
Je zou het niet verwachten, maar de Stoa is een heus Tarot feestje!!!! Het beroemde “Gebed om Kalmte” dat bekend is geworden doordat een deel ervan als affirmatie van de anonieme alcoholisten wordt gebruikt, lijkt ook rechtstreeks uit de Stoïcijnse levenskunst afkomstig:
Het gebed om kalmte
“God, schenk mij de kalmte om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen moed om te veranderen wat ik kan veranderen de wijsheid om het verschil hiertussen te zien.
Om één dag tegelijkertijd te leven, om van één moment tegelijkertijd te genieten, om moeilijke tijden te accepteren als het pad naar de vrede, om deze zondige wereld, net zoals Hij deed, te aanvaarden zoals het is, niet zoals ik wil dat deze zou zijn,
Om erop te vertrouwen dat Hij alle dingen zal rechtzetten als ik me aan Zijn wil overgeef, om in dit leven gelukkig genoeg te zijn en om met Hem overgelukkig te zijn:
voor altijd in het volgende leven.
Amen”